Art Consultancy Kurucusu ve Sanat Danışmanı Sevil Dolmacı, Üst Düzey programında 2025 sanat piyasasına, eser alım satımlarına, enflasyonun eserlerin fiyatlarına etkisine ilişkin açıklamalarda bulundu.
2025 yılında sanat piyasasının performansına değinen Dolmacı, Şu anda Basel’de “Art Basel” isimli dünyayı yönlendiren bir sanat fuarının gerçekleştiğini belirtti. Bütün dünya trendlerini, sanatı, sanat piyasasının işleyişini takip eden ve raporlayan bir sisteme sahip olan Art Basel’in, konuşulan konularda anlamlı bir zaman dilimine geldiğine işaret etti.
2025’te eser alım-satımları
2025’te sanat eserlerinin alım-satımlarına ve kriz zamanlarında yaşananlara ilişkin açıklamalarda bulunan Dolmacı, “Sanat kriz zamanlarında hep yükselir. Bugün aslında zor zamanlardan geçiyoruz diyebilirim. Çünkü savaşın, politik sıcak gelişmelerin bizi de yakından ilgilendirdiği bir dönemdeyiz. Bu yatırımcıları tedirgin etse de aslında geçmiş deneyimlere bakıldığında, kriz zamanları sanat yatırımlarını daha da tetikliyor. Neden tetikliyor bunun 3 ana nedeni var; birincisi sanat, ekonomik dalgalanmalarda alternatif güvenli bir liman arayışında olan yatırımcılar için ek bir emtia olarak görülür. İkincisi sanat sosyo-politik belirsizlikte kolektif hafıza ve anlam üretir, bu da entellektüel bir motivasyondur. Üçüncüsü ise likidite fazlası olan üst gelir gruplarının sanat eserlerine yönelimi ve bu yönelimde ilk iki faktör de etkili olmuştur” dedi.
Geçmişteki kriz dönemlerinden de örnekler veren Dolmacı, 2. Dünya Savaşı’nda da önemli bir kriz yaşandığını, o dönemde kıtlığın ve belirsizliğin sanatı yok ettiğini, onun yerine geleceğe umutla bakan bir soyut sanat çıktığını belirtti. Dolmacı, 2. Dünya Savaşı’nın ardından uluslararası müzayedelerde fiyatların 10 yıl içinde 20 kat arttığını, 1970’lerde petrol krizinin ardından ABD’de stagflasyon yaşandığını ve yatırımcıların tahvilden kaçıp sanata yatırım yaptıklarını ekledi.
Yakın geçmişe de bakarsak burada da küresel finans krizi var, 2008’de de borsa çökerken Sotheby’s müzayedesinde Damien Hirst’ün 200 milyon dolara eserleri satıldı ve sanat, altınla eşdeğer bir yatırım aracı olarak görüldü
Ayrıca, 2008’de yaşanan küresel finans krizinin ardından 2008 ile 2011 yılları arasında sanat piyasasının yalnızca yüzde 4 düştüğünü ve 2012’de ise tamamen toparlandığı söyledi. Aynı dönem teknoloji borsası Nasdaq’ın 40’dan fazla kayıp yaşadığını da belirtti.
Bu yılki performansa ilişkin ise Dolmacı şunları söyledi: “Bu sene 2024’ten daha iyi bir satış grafiği var diyebiliriz. Bugün de tabi riskler var, yatırımlar biraz bekliyor ama 2025 satışları çok daha iç açıcı. Online satışlar ve üst segment satışlar küresel anlamda arttı, çevrimiçi satışlarda 11 milyar 800 milyon dolarlık bir satıştan bahsediyoruz. 10 milyon dolar üstü eser satışlarında da artış oldu. Ancak şu anda bu satışlarda geçmişe göre bir nebze düşüş yaşandı.”
Sektörde talepler ne yönde
Sektördeki taleplere dair de konuşan Dolmacı Mayıs ayında bir sergi açtığını ve bunun kariyerinde bir mihenk taşı olduğunu söyledi. Düsseldorf Akademisinde profesör olan Robert Fleck’in bu serginin organizatörlüğünü ve küratörlüğünü yaptığını vurguladı. Bu serginin yarısının satıldığını belirten Dolmacı, 6 parçanın ABD’de bir müzeye gittiğini de sözlerine ekledi.
Enflasyonun fiyatlara etkisi
Enflasyonun sanat eserleri üzerindeki etkisine de değinen Dolmacı, “Türkiye’de enflasyonun artması ile beraber fiyatlar da arttı ancak dünyada da enflasyonist bir ortam vardı ve küresel bir artış da oldu. Fakat Türkiye’de sanat sanat hâlâ uygun fiyatlı. Sektör geneline bakarsak hala bir durgunluk yaşanıyor ve Türk sanatı kendi içinde bir yaşam mücadelesi veriyor. Bu süreçte satın alım yapmak ve doğru sanatçıları tercih etmek, eğer elinde kapitali varsa kişiler için çok güvenli ama uzun vadeli bir yatırım. Eser satın alındığında en az 5 yıl beklemek lazım” dedi.
Eser alımlarında yeni düzenleme
Dolmacı, bugünlerde bir yatırım şirketiyle imza atmak üzere olduklarını, Temmuz ayında basına da bu konuda birlikteliği açıklacaklarını paylaştı. SPK onaylı bir sanat fonunun halka arzından söz eden Dolmacı, fon hayata geçtiğinde Türkiye’deki sanat dünyası için önemli bir gelişme yaşanacağını vurguladı. SPK onaylı bir fon piyasayı geliştireceğini, bunun da uluslararası düzeyde sektöre değişim ve dönüşüm getireceğini kaydetti.
Knight Frank Araştırması’nda öne çıkanlar
Dolmacı Knight Frank araştırmasına dair ise şu yorumları yaptı: “Bu grup, uluslararası bir araştırma grubu. Aynı Art Basel ve UBS raporları gibi bir araştırmaları var. Dünya üzerinde 30 milyon dolar üzerinde serveti olan kaç kişi olduğuna bakıyorlar. Çok enteresan Türkiye bu araştırmada üst bir seviyede yer alıyor çünkü 30 milyon dolar üstü serveti olan 2 bin kişi var Türkiye’de. Bu 2023’de 1700 kişiyken 2024 yılında 2 bine çıkıyor. Büyük bir artıştan bahsediyoruz peki bunun karşılığı nedir; biz 2008 ile 2015 yılları arasında büyük alıcı olarak sadece 10 kişiyi sayabiliyorken bugün uluslararası anlamda eser biriktiren kişi sayısı 10 kat arttı. Hem koleksiyoner sayısı arttı hem de yaş ortalaması düştü.”
